W dniach 22-26 sierpnia 2007 r. w Gdańsku odbył się XXXVII Centralny Zlot Aktywu Krajoznawczego PTTK. Był to trzeci w historii zlotów krajoznawczych CZAK na Pomorzu Gdańskim. Pierwszy miał miejsce w 1988 r. we Wdzydzach Kiszewskich (XVIII CZAK), drugi w 1997 r. w Gdańsku (XXVII CZAK).
Organizatorem XXXVII CZAK-u był Oddział Regionalny PTTK w Gdańsku we współpracy z Pomorskim Porozumieniem Oddziałów PTTK oraz ZG PTTK w Warszawie, w imieniu którego działała Komisja Krajoznawcza. Do organizacji Zlotu w różny sposób (poprzez darmowe zwiedzanie, obniżenie ceny wstępu do muzeów, użyczenie sali na seminaria, dostarczenie materiałów promocyjnych itp.) przyczyniły się następujące podmioty: urzędy miast, gmin i starostw, tudzież punkty informacji turystycznej w Gdańsku, Gdyni, Sopocie, Tczewie, Starogardzie Gdańskim, Żukowie, Kartuzach, Kościerzynie, Stężycy, Chmielnie, Sierakowicach, Pucku i Helu, Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku - Oddział w Gniewie, Diecezjalne Centrum Informacji Turystycznej w Pelplinie, Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku, 3 Flotylla Okrętów MW, Uniwersytet Gdański - Wydział Prawa i Administracji, Zarządy Parków Krajobrazowych - Trójmiejskiego, Doliny Słupi i Kaszubskiego, Nadleśnictwo Wejherowo, Stacja Morska Uniwersytetu Gdańskiego w Helu, Morski Instytut Rybacki w Gdyni, Państwowy Instytut Geologiczny - Oddział Geologii Morza w Gdańsku, Grupa Lotos, Urząd Marszałkowski w Gdańsku, Urząd Wojewódzki w Gdańsku, Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna, Gdańska Organizacja Turystyczna, Fundacja Centrum Solidarności - wystawa "Drogi do wolności" w Gdańsku, Muzeum Narodowe w Gdańsku - Oddział Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie, Gminne Centrum Kultury, Turystyki i Sportu w Gniewinie - kompleks "Kaszubskie oko", Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku, Muzeum Parafialne w Żukowie, Muzeum Kaszubskie w Kartuzach, Muzeum Ceramiki Kaszubskiej Neclów w Chmielnie i inne. Podziękowania należą się też proboszczom wielu pomorskich parafii.
Na CZAK przybyło 289 uczestników z całej Polski, najwięcej z Wielkopolski i ze Śląska, jeśli chodzi o miasta - ze Szczecina, z Krakowa i Warszawy. Najmłodsza uczestniczka miała 10 lat, a dwie najstarsze osoby - 88 lat. Trzeba zaznaczyć, że chętnych na imprezę było znacznie więcej niż zakładaliśmy (a przyjęliśmy, że przybędzie około 250 osób) i w efekcie musieliśmy odmówić 70 osobom. W sumie, doliczając do 289 uczestników: przewodników, pilotów, działaczy miejscowych oraz organizatorów, w CZAK-u codziennie brało udział około 320 osób. Komandorem Zlotu był Marian Czyżewski, wicekomandorami - Kazimierz Ciechanowicz, Kazimierz Lasocki, Stanisław Sikora, Ryszard Wrzosek i Lech Zalewski, sekretarzem - Elżbieta Świerk, kwatermistrzem - Jadwiga Janiak. Honorowy patronat nad Zlotem objął Marszałek Województwa Pomorskiego Jan Kozłowski, Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz, Prezydent Miasta Gdyni Wojciech Szczurek i Prezydent Miasta Sopotu Jacek Karnowski.
Bazą Zlotu były Domy Studenckie (nr 3, 4 i 5) Uniwersytetu Gdańskiego przy ul. Polanki w Gdańsku Oliwie. Przed Zlotem, w dniach 18-20 sierpnia, odbył się Kurs na Instruktora Krajoznawstwa PTTK, który prowadził kolega Ryszard Wrzosek, a w dniu 21 sierpnia - wycieczki przedzlotowe. W kursie wzięło udział 30 osób z całego kraju, głównie z Pomorza. Wycieczki przedzlotowe cieszyły się równie wielkim powodzeniem, co sam CZAK. Wzięło w nich udział 230 osób, które zapełniły 5 autokarów. 1 autokar pojechał na wycieczkę "Szlakiem elektrowni wodnych na Słupi", a 4 autokary - na wycieczkę "Perły Ziemi Puckiej".
Uczestnicy wycieczki "Perły Ziemi Puckiej" udali się z Oliwy w kierunku Wejherowa i zatrzymali się w lasach piaśnickich, miejscu kaźni i pochówku Polaków pomordowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej - uczestnicy CZAK-u oddali im hołd zapalając znicze. Następnie przez Darżlubie dojechali do Mechowa. Tam zwiedzili Groty Mechowskie i kościół pw. św. Jakuba Apostoła i św. Mikołaja. Dzieje kościoła i parafii przybliżył krajoznawcom proboszcz, ks. Jacek Bordzoł. Z Mechowa trasa wiodła do Gniewina, gdzie uczestnicy CZAK-u zwiedzili kompleks "Kaszubskie oko" z imponującą wieżą widokową. Po kompleksie oprowadzała Justyna Wiszniewska, pracownik Gminnego Centrum Kultury, Turystyki i Sportu w Gniewinie, do którego należy "Kaszubskie oko". Z Gniewina wzdłuż Jez. Żarnowieckiego udano się do Żarnowca. Tam zwiedzono kościół pw. Zwiastowania Pana oraz krużganki klasztorne, a uczestnicy wycieczki otrzymali materiały nt. kościoła przygotowane przez ks. proboszcza Krzysztofa Stachowskiego. Następnym przystankiem była Krokowa. Po zwiedzeniu zamkowego Muzeum Regionalnego zarządzono przerwę na posiłek. Dalsza trasa wycieczki wiodła przez Sławoszyno i Karwię do Jastrzębiej Góry i Rozewia. Po obejrzeniu Latarni Morskiej Rozewie przez Władysławowo skierowano się do Pucka. Tu uczestnicy mieli okazję zwiedzić rynek, farę, port rybacki i jachtowy, słupek zaślubinowy i pomnik gen. Józefa Hallera. Kolejny punkt wycieczki stanowiło Rzucewo. Przewodnikiem po zamku "Jan III Sobieski" był Krzysztof Garstkowiak - artysta i regionalista z pobliskiego Osłonina. Pan Krzysztof opowiadał o historii i właścicielach zamku, a także o wykopaliskach archeologicznych na rzucewskiej ziemi, szczególnie o okolicznej osadzie łowców fok. Następnie piękną aleją lipową udano się przez Osłonino do Sławutówka, gdzie uczestnicy mogli obejrzeć pałac rodu von Below. Na tym wycieczka się zakończyła - przez Redę, Rumię i Gdynię krajoznawcy wrócili do Oliwy. Przewodnikami na tej trasie byli Kazimierz Ciechanowicz, Ryszard Wrzosek, Michał Kozłowski i Jędrzej Cierniak.
Na trasie do Słupska przewodnikiem był Jarosław Kaczmarczyk. Uczestnicy wycieczki "Szlakiem elektrowni wodnych na Słupi" udali się z Oliwy przez Wejherowo prosto do Słupska. Program tej wycieczki został ułożony przez pracowników Parku Krajobrazowego "Dolina Słupi", tak więc uczestnicy mogli wysłuchać wykładu w siedzibie Parku, zwiedzić miasto, szczególnie przepławkę dla ryb wędrownych na Słupi w samym centrum Słupska, następnie obejrzeć 2 elektrownie wodne na Słupi: w Gałęźni Małej i Krzyni, oraz przejść ścieżkę przyrodniczą Gałęźnia Mała. Wielkie podziękowania za tak bogaty program należą się dyrektor parku -Bożenie Sikorze. Przez Żukowo uczestnicy CZAK-u wrócili do Oliwy.
Jak wynika z liczby uczestników wycieczek przedzlotowych, prawie wszyscy uczestnicy przyjechali do Gdańska dzień lub 2 dni przed oficjalnym rozpoczęciem Zlotu. W efekcie organizatorzy (Elżbieta Świerk, Hanna Wielesiuk, Paulina Świerk, Jakub Walczewski) przez 3 dni przyjmowali uczestników. Wszyscy uczestnicy dostali identyfikatory, znaczki zlotowe, bony żywnościowe i materiały promocyjne (foldery, przewodniki i mapy z regionu, długopisy, pocztówki, naklejki i inne gadżety, Pomorski Informator Turystyczny PTTK na 2007 r., wydawany corocznie przez Oddział Regionalny PTTK w Gdańsku oraz najnowszy numer kwartalnika "Jantarowe Szlaki"). 21 sierpnia wieczorem, po wycieczkach przedzlotowych, w świetlicy Domu Studenckiego nr 4 odbyło się jeszcze zebranie Komisji Krajoznawczej ZG PTTK.
Uroczyste otwarcie CZAK-u nastąpiło w środę, 22 sierpnia, po południu. Wcześniej, z samego rana uczestnicy razem z przewodnikami: Jackiem Trederem, Andrzejem Młotem, Danutą Wasilewską, Elżbietą Żukowską, Mirosławą Franceson, Anną Perz, Zenonem Cybulą i Markiem Chomickim, udali się na zwiedzanie Gdańska. W ciągu paru godzin mieli okazję obejrzeć wystawę "Drogi do wolności" (poświęconą narodzinom "Solidarności", strajkom, podpisaniu porozumień sierpniowych, stanowi wojennemu, czyli dziejom PRL-u i demontażowi tego systemu), a także Stare i Główne Miasto, ze szczególnym uwzględnieniem Muzeum Bursztynu w Zespole Przedbramia ul. Długiej.
Po południu w audytorium Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego nastąpiło oficjalne rozpoczęcie imprezy. Komandor Zlotu, Marian Czyżewski przywitał wszystkich gości i uczestników, przedstawił program zlotu i zaznaczył, że w XXXVII CZAK Gdańsk 2007 szczególną rolę będą odgrywać seminaria krajoznawcze. Mają one przypominać wszystkim, że Zlot nie jest imprezą tylko turystyczną, ale przede wszystkim krajoznawczą, szkoleniową, kształcącą. Gości i uczestników przywitali również prezes ZG PTTK, Lech Drożdżyński oraz przewodniczący Komisji Krajoznawczej ZG, Krzysztof R. Mazurski. Uroczyście wręczono Medale PTTK za Pomoc i Współpracę 2 osobom - Piotrowi Karczewskiemu, Wojewodzie Pomorskiemu, i Jarosławowi Warylewskiemu, dziekanowi Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, w którego pięknym i nowoczesnym audytorium mieliśmy okazję zasiadać. Życzenia udanego pobytu uczestnikom Zlotu - w imieniu Marszałka - złożyła Marta Chełkowska z Urzędu Marszałkowskiego. Pięknie przywitał uczestników również Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz, który przedstawił perspektywy rozwoju Gdańska, zmiany i inwestycje w ostatnich latach oraz ogromną rolę, jaką w promocji miasta odgrywa turystyka. Następnie referat wygłosił wybitny znawca Gdańska, Andrzej Januszajtis. Temat brzmiał "Gdańsk między Polską a Prusami" i nawiązywał do jednego z celów programowych Zlotu, a mianowicie uczczenia 200-lecia wyzwolenia Gdańska i Pomorza. Kolejną prelekcję pt. "Gdańsk - światową stolicą bursztynu" miał Tomasz Cecot. Po wystąpieniach wicekomandor Zlotu Lech Zalewski poruszył parę spraw organizacyjnych i życzył wszystkim słonecznej pogody i wielu wrażeń.
Po kolacji, w Domu Studenckim nr 3 odbyła się, przygotowana przez Henryka Pacieja, giełda kolekcjonerów. W giełdzie wzięło udział 13 wystawców, którzy zaprezentowali bardzo różne zbiory, m.in. widokówki, plakietki, pieczątki, foldery, mapy, znaczki, proporczyki czy odznaki. Dodatkowo w giełdzie uczestniczyło 7 osób, które zaprezentowały m.in. wydawnictwa. W tym samym czasie uczestnicy mieli okazję zobaczyć Gdańsk nocą. Nocne zwiedzanie rozpoczęło się od Grodziska, następnie przez Stare Miasto wszyscy udali się na Długie Pobrzeże i Główne Miasto. Najważniejsze zabytki Gdańska są teraz pięknie oświetlone, więc można było zaliczyć nocną sesję fotograficzną.
W czwartek, 23 sierpnia z Oliwy wyjechało 6 autokarów na zwiedzanie Gdyni. Kiedy 3 grupy zwiedzały Molo Południowe, "Błyskawicę", "Dar Pomorza" i Basen Jachtowy, 3 kolejne - Oksywie z Portem Wojennym. Po Gdyni oprowadzali Janina Szymczak, Jerzy Grycmacher i Grzegorz Litwińczuk. W Porcie Wojennym w role przewodników wcielili się oficerowie z III Flotylli Okrętów im. Komandora Bolesława Romanowskiego oraz członkowie załóg zwiedzanych okrętów. Uczestnicy zwiedzili m.in. okręty rakietowe i podwodne. Była to doskonała lekcja poglądowa, w jakich warunkach marynarze odbywają służbę na morzu. Wszyscy uczestnicy spotkali się w kinoteatrze "Grom" na terenie Portu Wojennego, gdzie miało miejsce seminarium pt. "Gdynia morska". Z odczytami wystąpili Anna Baranowska - "Gdynia i jej zabytki", Agnieszka Gajowniczek - "Akwarium Gdyńskie Morskiego Instytutu Rybackiego", Ryszard Toczek - "Bursztynowym szlakiem do zjednoczonej Europy", Stanisław Rzymowski - "Gdynia i morze inaczej" oraz Alicja Wrzosek - "Początki zorganizowanej turystyki w Gdyni". Seminarium zostało uświetnione występem zespołu estradowego MW "Flotylla". Na uczestników czekał również mały poczęstunek - grochówka z "wkładką".
Uczestnicy Zlotu wrócili do Gdańska, a po kolacji odbyło się kolejne seminarium krajoznawcze. Po wstępie członka honorowego PTTK Jadwigi Kuśmierek referaty przedstawili: Maria Wieloch - "Edukacja przyrodnicza drogą do świadomej ochrony środowiska - na przykładzie działalności edukacyjnej Zakładu Ornitologii PAN i Stowarzyszenia Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej w Gdańsku", Dariusz Podbereski - "Edukacja przyrodnicza młodzieży na podstawie działalności Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego", Dariusz Ożarowski - "Wartości kulturowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego", Marcin Wilga - "Zagrożone, interesujące grzyby wielkoowocnikowe występujące w Lasach Oliwskich (Trójmiejski Park Krajobrazowy)" oraz Benedykt Wojcieszak - "Turystyka osób niepełnosprawnych - uwarunkowania i perspektywy rozwoju (refleksje pedagoga)". Sesja, podobnie, jak rozpoczęcie Zlotu, miała miejsce w audytorium Wydziału Prawa i Administracji UG. Przed seminarium w holu Wydziału (gdzie zresztą w miejscowej restauracji i sąsiednich salach podawane były posiłki w trakcie Zlotu) uczestnicy mogli odebrać zamówione wcześniej odznaki, a także skorzystać z pieczątek okolicznościowych, z których dwie specjalnie na CZAK Gdańsk 2007 przygotował Jan Holeksa z Jastarni.
W piątek, 24 sierpnia wszyscy uczestnicy Zlotu udali się na Pobrzeże Rybackie w Gdańsku, skąd "tramwajem wodnym", czyli katamaranem "Rubin" wyruszyli na Półwysep Helski. Przewodnikiem na statku był Grzegorz Litwińczuk, który opowiadał o starym, historycznym porcie gdańskim, stoczniach, Nowym Porcie, Porcie Północnym, twierdzy Wisłoujście, Westerplatte i Zatoce Gdańskiej. I tak aż do Helu. W Helu po zejściu na ląd krajoznawcy udali się do Miejskiej Hali Sportowo-Widowiskowej. Tam, po wystąpieniu Kazimierza Ciechanowicza i burmistrza Helu Mirosława Wądołowskiego, odbyło się seminarium pt. "Latarnie morskie polskiego wybrzeża", w czasie którego prelekcję wygłosił Apoloniusz Łysejko. Następnie uczestnicy Zlotu udali się na zwiedzanie Helu: cypla helskiego z zabytkami militarnymi, w tym Baterii Heliodora Laskowskiego i powojennej Baterii Artylerii Stałej, portu rybackiego, ulicy Wiejskiej z maszoperiami, Muzeum Rybołówstwa w kościele poewangelickim, latarni morskiej oraz fokarium. W fokarium uczestnicy dostali materiały dotyczące działalności Stacji Morskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Po Helu oprowadzali Maryla Głodowska, Sylwester Ostrowicki i Zbigniew Chmielewski. Do Gdańska uczestnicy Zlotu wrócili katamaranem. Po kolacji odbyło się kolejne seminarium, nawiązujące do jednego z celów programowych Zlotu - uczczenia 200-lecia urodzin współtwórcy krajoznawstwa polskiego, Wincentego Pola. Referat pt. "Wincenty Pol nad Bałtykiem" wygłosił Czesław Skonka.
W sobotę, 25 sierpnia na wycieczki wyjechało 6 autokarów - 4 na Kociewie, 2 na Kaszuby. Wszyscy uczestnicy spotkali się po południu w Szymbarku. Przewodnikami tego dnia byli Jerzy Wójciak, Marian Wrzosek, Andrzej Moneta, Grzegorz Litwińczuk, Stanisław Sikora i Ryszard Wrzosek. Uczestnicy trasy kociewskiej z Gdańska udali się do Tczewa i dalej do Pelplina. W Pelplinie zwiedzili Bazylikę Katedralną i Muzeum Diecezjalne, otrzymali również materiały promocyjne w miejscowym Diecezjalnym Centrum Informacji Turystycznej. Następnie zwiedzili zamek w Gniewie, Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie i pojechali do Szymbarka. Uczestnicy wycieczki kaszubskiej z Gdańska udali się do Żukowa, gdzie zwiedzili kościół pw. Wniebowzięcia NMP (a oprowadzał proboszcz parafii, ksiądz prałat Stanisław Gackowski) oraz Muzeum Parafialne ze wspaniałymi szatami liturgicznymi, ornatami, kapami i wystawą haftu kaszubskiego. Następnie pojechali do Kartuz, gdzie zwiedzili kolegiatę i Muzeum Kaszubskie, zobaczyli niedokończony zamek w Łapalicach i pokaz garncarski w Muzeum Ceramiki Kaszubskiej Neclów w Chmielnie. Po krótkiej przerwie na posiłek z Chmielna udali się przepięknie poprowadzoną Drogą Kaszubską do Szymbarka. Po drodze zatrzymali się, by wejść na Złotą Górę oraz na Wieżycę.
W Szymbarku wszyscy uczestnicy Zlotu zwiedzili Centrum Edukacji i Promocji Regionu, a więc m.in. Dom Sybiraka, bunkier Gryfa Pomorskiego czy dom "do góry nogami". Po Centrum oprowadzał sam właściciel, Daniel Czapiewski i jego pracownicy. Następnie uczestnicy udali się na Forum Krajoznawcze, które odbyło się w amfiteatrze leśnym, a przygotowane zostało przez Komisję Krajoznawczą ZG PTTK, którego Prezes był ciągle obecny. Po obradach krajoznawcy zasiedli przy najdłuższej desce świata i rozpoczęła się Biesiada Krajoznawcza, trwająca aż do północy. Najedzeni do syta uczestnicy autokarami wrócili do Gdańska.
Ostatniego dnia CZAK-u, w niedzielę, 26 sierpnia odbyło się uroczyste zakończenie Zlotu. Szczególnie miłym jego akcentem było wręczenie Komandorowi Zlotu Marianowi Czyżewskiemu Medalu Cyryla Ratajskiego. Osobnym wyróżnieniem, a mianowicie Medalem Pamiątkowym Prekursorów Krajoznawstwa Wielkopolski, został odznaczony Oddział Regionalny PTTK w Gdańsku. Wyróżnienia te zostały przyznane nam za organizację CZAK Gdańsk 2007 przez Oddział PTTK im. Cyryla Ratajskiego w Luboniu, a wręczał je sam prezes Oddziału Eugeniusz Kowalski, honorowy członek PTTK. Po ceremonii zakończenia Zlotu większość uczestników udała się na indywidualne lub grupowe zwiedzanie wybranych rejonów Trójmiasta. Największa grupa pojechała kolejką do Gdańska, przez Stare Miasto i Osiek doszła nad Motławę, odbyła rejs "Vikingiem" na Westerplatte, zwiedziła Westerplatte razem z przewodnikiem Jarosławem Żurawińskim i również statkiem wróciła do miasta.
Trzeba powiedzieć, że pogoda dopisywała Uczestnikom Zlotu, gdyż następnego dnia po zakończeniu Zlotu w Trójmieście lało. A w trakcie CZAK-u było słonecznie, momentami wręcz upalnie. Nie można było również narzekać na jakość i ilość posiłków. Wszyscy cali i zdrowi wyjechali z Gdańska do domów. Program XXXVII CZAK, podobnie jak 10 lat temu, podzielony został tematycznie na Dzień Gdański, Dzień Gdyński, Dzień Helski i Dzień Kociewsko-Kaszubski. Pozwoliło to maksymalnie wykorzystać czas przeznaczony na zwiedzanie i seminaria krajoznawcze. Program był tak bogaty, że niektórzy uczestnicy rezygnowali z niektórych jego punktów, żeby po prostu odpocząć. Obok tegorocznego Spotkania Członków Honorowych PTTK w Gdańsku, połączonego z 50-leciem kwartalnika "Jantarowe Szlaki" oraz obchodów Światowego Dnia Turystyki w Sopocie była to trzecia tak duża impreza w 2007 r. na Pomorzu Gdańskim, w której pracownicy, członkowie i działacze PTTK brali udział.
Paulina Świerk
Zobacz zdjęcia tutaj: